Në shoqërinë shqiptare, zakonet dhe traditat kanë luajtur një rol kyç në rregullimin e jetës së përditshme për shekuj me radhë. Para krijimit të një sistemi ligjor të shkruar, shqiptarët mbështeteshin në normat e Kanunit dhe të drejtën zakonore për të përcaktuar rregullat e sjelljes dhe marrëdhëniet shoqërore. Me kalimin e kohës, shumë nga këto zakone u pranuan dhe u institucionalizuan, duke u kthyer në ligje të mirëfillta të shtetit modern shqiptar. Ky zhvillim tregon se tradita dhe ligji nuk janë dy koncepte të ndara, por shpesh ecin dorë për dore në formimin e një shoqërie të drejtë dhe të qëndrueshme.
  Një nga zakonet më të rëndësishme që është kthyer në ligj është mikpritja dhe e drejta e strehimit. Sipas traditës shqiptare, çdo i huaj që kërkonte strehim duhej pritur dhe mbrojtur. Ky parim është pasqyruar sot në ligjet mbi të drejtat e njeriut dhe mbrojtjen e refugjatëve, duke siguruar që çdo person në nevojë të trajtohet me dinjitet dhe respekt.
  Ruajtja e nderit dhe familjes ka qenë gjithmonë një vlerë e rëndësishme në shoqërinë shqiptare. Kanuni përcaktonte rregulla për mbrojtjen e grave dhe fëmijëve, disa prej të cilave janë reflektuar në ligjet moderne për mbrojtjen nga dhuna në familje dhe të drejtat e fëmijëve. Këto ligje synojnë të mbrojnë individët nga çdo formë abuzimi dhe të garantojnë barazinë gjinore.
  Një tjetër fushë ku tradita është kthyer në ligj është trashëgimia dhe e drejta e pronës. Kanuni përcaktonte ndarjen e pasurisë dhe trashëgimisë brenda familjes, dhe këto rregulla janë sot të përfshira në Kodin Civil të Shqipërisë, duke siguruar të drejta të qarta për pronësinë dhe trashëgiminë.
  Po ashtu, besëlidhja dhe respektimi i fjalës së dhënë kanë qenë gjithmonë thelbësore në shoqërinë shqiptare. Tradita e besës, e cila garantonte besnikërinë dhe mbajtjen e premtimeve, është pasqyruar sot në ligjet mbi kontratat dhe marrëveshjet, duke siguruar që çdo angazhim ligjor të jetë i detyrueshëm dhe i mbrojtur nga shteti.
  Edhe drejtësia dhe dënimi i krimeve kanë pësuar një transformim nga zakoni në ligj. Kanuni kishte rregulla të rrepta mbi hakmarrjen dhe ndëshkimin e krimeve, të cilat sot janë zëvendësuar me një sistem ligjor modern që garanton dënimin e çdo akti kriminal sipas standardeve të shtetit të së drejtës.
  Së fundmi, tradita shqiptare ka pasur gjithmonë një ndjenjë të fortë respekti ndaj natyrës dhe mjedisit. Fermerët ndiqnin rregulla për të ruajtur pjellorinë e tokës dhe për të mbrojtur pyjet dhe burimet ujore. Sot, këto parime janë institucionalizuar në ligjet për mbrojtjen e mjedisit, duke synuar ruajtjen e biodiversitetit dhe kontrollin e ndotjes.
  Në përfundim, zakonet dhe traditat shqiptare kanë ndikuar fuqishëm në ndërtimin e sistemit ligjor modern. Edhe pse disa rregulla janë përshtatur me kohën, thelbi i tyre mbetet i pandryshuar, duke treguar se tradita dhe ligji mund të bashkëjetojnë në një shoqëri të drejtë dhe të zhvilluar

Punoi: Silvia Jonuzllari