Njohja e vetvetes është një proces kompleks, dhe një nga sfidat më të mëdha është fakti se një pjesë e madhe e mendimeve, dëshirave dhe frikërave tona mbetet në pavetëdije. Sipas psikanalizës, veçanërisht teorisë së Sigmund Freud-it, pavetëdija përmban mendime dhe impulse që ne nuk i kuptojmë drejtpërdrejt, por që ndikojnë në sjelljet dhe zgjedhjet tona.

Nga një anë, mund të thuhet se nuk mund ta njohim vërtet vetveten plotësisht, sepse gjithmonë do të ketë pjesë të pavetëdijshme që na shpëtojnë. Nga ana tjetër, përmes introspeksionit, analizës psikologjike, meditimit apo përvojave të ndryshme jetësore, mund të arrijmë një nivel më të lartë të vetëdijes dhe të kuptimit të vetvetes.

Por a mund ta njohim vërtet vetveten duke u nisur nga pavetëdija? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, le të shqyrtojmë disa mënyra se si pavetëdija mund të na ndihmojë në procesin e vetë-njohjes:

1. Pavetëdija si pasqyrë e vërtetë e vetes

Shumë nga sjelljet tona të përditshme, emocionet e forta dhe reagimet automatike kanë rrënjë në pavetëdije. Për shembull, një frikë e pashpjegueshme nga dështimi mund të vijë nga një përvojë e hershme që ne nuk e mbajmë mend. Në këtë mënyrë, duke analizuar reagimet dhe emocionet tona, mund të kuptojmë më shumë për vetveten.

2. Ëndrrat dhe simbolizmi

Freudi besonte se ëndrrat janë “rruga mbretërore drejt pavetëdijes.” Simbolet dhe skenat e ëndrrave shpesh pasqyrojnë dëshira ose konflikte të fshehura. Duke i analizuar ëndrrat tona, mund të kuptojmë më shumë për mendimet dhe ndjenjat që nuk i pranojmë plotësisht në jetën e përditshme.

 dhe lapsuset e pavetëdijshme

Kur themi diçka gabimisht ose bëjmë një zgjedhje që na duket e pashpjegueshme, kjo mund të jetë një shenjë e pavetëdijes duke ndikuar në sjelljen tonë. Këto “lapsuse” mund të na japin të dhëna për atë që me të vërtetë ndiejmë apo mendojmë.

   A mund ta njohim vërtet veten?

Po, por vetëm pjesërisht. Pavetëdija është një pjesë thelbësore e asaj që jemi, dhe ndonëse nuk mund ta njohim plotësisht, mund të mësojmë shumë për veten duke e studiuar atë. Njohja e vetvetes kërkon guxim për të pranuar anët tona të errëta, për të analizuar ndjenjat dhe për të qenë të hapur ndaj ndryshimit.

Nëse arrijmë të kuptojmë më shumë nga pavetëdija jonë, mund të bëjmë zgjedhje më të vetëdijshme dhe të jetojmë më autentikisht.

Punoi: Shaqir Miftari